2009
Fotografia i gobelin
Wystawa czynna od 30 kwietnia do 16 sierpnia 2009 r.
Wystawa towarzysząca 8. Międzynarodowemu Festiwalowi Fotografii w Łodzi (7-31 maja 2009) Posiadacze karnetów 8. Międzynarodowego Festiwalu Fotografii w Łodzi mają wstęp bezpłatny na wystawę w dniach 7-31 maja 2009.
Fotografia, już od chwili jej wynalezienia w 1839 roku, stała się medium chętnie wykorzystywanym w innych działaniach plastycznych, takich jak malarstwo, grafika, rysunek, rzeźba - początkowo jako zdjęta z natury "notatka", szkic pomocniczy do realizacji ostatecznego dzieła, z czasem jako punkt odniesienia i niezależne źródło inspiracji. Walory, nie tylko dokumentacyjne, odbitki zdjęciowej dostrzegli twórcy awangardy pierwszej połowy XX wieku: futuryści, dadaiści, kubiści, konstruktywiści i surrealiści chętnie korzystali z możliwości, jakie dawała fotografia - zarówno jeśli chodzi o generowane przez nią treści, jak i możliwości formalne: retusze, montaże, kolaże. W latach 60. XX stulecia fotografia stała się elementem budowania wyobraźni, gromadzenia doświadczeń indywidualnych a zarazem kształtowania oglądu rzeczywistości przez zjawiska masowe, w które doskonale wpisywał sie pop-art, czerpiący motywy z fotografii prasowej, reklamowej. Z drugiej strony artyści silniej zainteresowali się możliwościami samej technologii i techniki tego medium. Zwłaszcza wpisujący się w nurt nowej figuracji fotorealizm lat 70. ukazał nowe możliwości, jakie daje inspiracja klatką zdjęciową - także w sztuce włókna. Z nowym medium zaczęli eksperymentować twórcy specjalizujący się w tkaninie: Stefan Popławski, Magdalena Abakanowicz, Urszula Plewka-Schmidt, Anna Bednarczuk, Grażyna Brylewska, Katarzyna Paszkowska, Ewa Korczak-Tomaszewska. Nowe, fotograficzne spojrzenie, zrywało z dotychczasowymi nawykami komponowania w tkaninie, podważało prymat biologiczności materii i abstrakcyjności kształtów na rzecz graficzności i świadomego komponowania poszczególnych motywów, zaczerpniętych wprost z rzeczywistości, ale i z wyobraźni twórcy. Eksperymenty lat 70., zainicjowane przez środowisko poznańskie, były kontynuowane i pogłębiane w latach 80. przez nowych adeptów zjawiska określanego jako "foto-medium-art.": Andrzeja Banachowicza, Alicję Biegaj, Małgorzatę Hubert, Annę Nowak-Jóźwiak, Dorotę Wróbel. Do fotografii odwoływały się także tkackie działania artystów spoza Wielkopolski: środowisko krakowskie reprezentowali Małgorzata Buczek i Wojciech Jaskółka, Zakopane - Marta Gąsienica-Szostak, Łódź - Aleksandra Mańczak, Ryszard Kaczmarek, Wojciech Holcgreber, Małgorzata Ćwiek-Ugarenko i zmarły niedawno profesor łódzkiej ASP, Andrzej Rajch. Charakterystyczne dla prac tkackich z tego okresu są efekty nakładania na siebie obrazów, szparowanie pojedynczych motywów, ich zestawianie lub transponowanie kształtów, optyka "rybiego oka" - zaczerpnięte z procesów obróbki zdjęć. Techniką, w której najlepiej objawiły się inspiracje fotografią okazał się tradycyjny, wielkoformatowy gobelin - najczęściej o oszczędnej, ograniczonej do dwóch-trzech barw kolorystyce - choć sięgano też po aplikacje i kompozycje przestrzenne, łącząc w nich różne materiały i technologie. Punktem wyjścia dla tych prac były zdjęcia: archiwalne, jak np. pierwsza dokumentacja faz ruchu galopującego konia z 1872 roku utrwalona na kliszy przez Eadwearda Muybridge?a - przetransportowana na tkaninę przez Annę Bednarczuk; fotografie prasowe z lat 70. i 80.; zdjęcia znanych dzieł sztuki, takich jak Mona Liza Leonarda da Vinci (gobelin "Moja Liza" Ryszarda Kaczmarka), ale i współczesne pejzaże, architektura, sceny rodzajowe, portrety, pojedyncze kadry. Fotografia towarzyszyła poszukiwaniom tkackim również w latach 90. - choć jest już jednym z wielu nurtów dostarczających inspiracji sztuce włókna - i współcześnie, wpisując się w intermedialność wszelkich działań wizualnych. Interesujące zjawisko współzależności polskich tkanin z lat 70., 80., i 90. XX wieku oraz fotografii pozwala prześledzić przygotowana przez Dział Tkaniny Artystycznej Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi wystawa "Fotografia i gobelin". Zgromadzono na niej ponad 40 prac autorstwa wyżej wspomnianych artystów (poza Magdaleną Abakanowicz), którzy wyciągnęli własne, często odkrywcze wnioski z możliwości, jakie dawało i wciąż daje artyście fotograficzne medium.
Kuratorzy wystawy: Małgorzata Wróblewska Markiewicz, Norbert Zawisza