Centralne Muzeum Włókiennictwa

Ikona – słowo, droga, modlitwa

Wystawa zorganizowana w ramach 14. Festiwalu Kultury Chrześcijańskiej.
Czynna od 8 listopada 2010 do 9 stycznia 2011 r.

Wystawa IKONA – słowo – droga – modlitwa, rozpatruje trzy najważniejsze płaszczyzny przedstawienia ikonowego. To one tworzą prezentację, dzieląc ją na kolejne części, w których wskazujemy na istotę owych rozważań.

Pierwsza część ekspozycji poświęcona jest pojęciu słowa w ikonie:
SŁOWO staje się treścią ikony, ona sama zaś nazywana jest słowem-obrazem. To, co przedstawia jest zapisem wyrażonym w barwach, znakach i symbolach. W teologicznym rozumieniu ikonę się pisze, a więc też odczytuje. Każdy jej fragment stanowi treść. Ikona staje się artystycznym objaśnieniem Ewangelii, jej objawieniem – ewangelią widzialną. Niesie w sobie dar przychodzącego Słowa, Obecności i Mądrości Bożej. Jest interpretacją słów Pisma Świętego, opowieścią o Chrystusie, a także przypomnieniem historii Kościoła.

Kolejny temat mówi o drodze, którą jest i którą wyobraża ikona:
DROGA do Boga wiedzie przez ikonę. Staje się ona rodzajem granicy między niebem a ziemią, pojmowanej jako ogniwo z jednej strony oddzielające, z drugiej zaś łączące, prowadzące do jedności obu światów. Ikona będąc egzystencją pośrednią między światem widzialnym i niewidzialnym nazywana jest „drogą w górę” i „drogą w dół”. Droga w górę to wznoszenie się, wstępowanie w Boską przestrzeń, oderwanie się od doczesności. Droga w dół to zstępowanie, powrót odmienionego serca do ziemskiej rzeczywistości. Ikona jest w tej pielgrzymce oświeceniem, wspomożeniem, odnalezieniem, ukojeniem, radością, a przede wszystkim miłością będącą najdoskonalszą z dróg do wiekuistości.

Wystawę zamykają treści poświęcone modlitwie w ikonie:
MODLITWA zapisana w ikonie to rodzaj niekończącej się pobożności artystycznej i twórczej medytacji. Zawarte w niej myśli i rozważania, stają się modlitwą zarówno twórcy jak i patrzącego na nią wiernego.(…) Stojąc przed ikoną, kontemplując jej treść, patrząc na przedstawienie, doznajemy uczucia skupienia postaci, która nie patrzy na nas lecz słucha, wsłuchuje się w nasze myśli.(…) Teodor Studyta mówił o ikonie jako o zbawczym fakcie ekonomii Bożej. W ikonie odnajdujemy bowiem miejsce obecności Bożej dla naszej modlitwy, miejsce spotkania.

Prezentowana ekspozycja składa się z ponad 100 ikon pisanych na desce, jak i przedstawień odlewanych w metalu. Są to wizerunki Chrystusa, Matki Bożej i świętych, jak również przedstawienia świąt. Różnorodność tematyczna i artystyczna wystawianych ikon oraz ich datowanie (XVII - XX w.), pozwalają zapoznać się z wielością twórczych realizacji jakie spotkać możemy w ikonie. Przy tej okazji warto zwrócić szczególną uwagę na ikony kanoniczne, by odczytać w nich ową teologię ikony podziwiając transcendentne piękno zawartej w niej prawdy.

Wystawa ze zbiorów Muzeum Ikon w Supraślu, Oddziału Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Scenariusz wystawy – Krystyna Stawecka, aranżacja plastyczna – Ewa Zalewska.