Centralne Muzeum Włókiennictwa

Sobieski pod Wiedniem

Wystawa czynna od 20 maja do 24 czerwca 2014 roku.

Monumentalny haft „Jan III Sobieski pod Wiedniem” (replika obrazu Jana Matejki) został zrealizowany przez 53 osobową grupę twórców z Fundacji Wspierania Kultury, Sztuki i Tradycji Rękodzieła Artystycznego im. Św. Królowej Jadwigi w Częstochowie. W ten sposób upamiętnili oni 330 rocznicę bitwy stoczonej między wojskami koalicji chrześcijańskiej i armią turecką, która odbyła się pod Wiedniem w 1683 r. Wykonanie dzieła w skali 1:1 o wymiarach 458 x 894 cm zajęło blisko 3 lata. Oryginał obrazu mistrza Matejki znajduje się w Muzeum Watykańskim. Do informatycznego opracowania wzoru posłużyło zdjęcie obrazu pozyskane dzięki uprzejmości prof. Józefa Szaniawskiego. Haft składa się z połączonych ze sobą 50 fragmentów kanwy, umieszczonych na specjalnie wykonanej konstrukcji nośnej, która pozwala na ich prawidłową i efektowną prezentację. Haft składa się z 9.5 miliona krzyżyków. Do jego wykonania wykorzystano nici w 220 kolorach.

To wielkie przedsięwzięcie wymagało wielu wysiłków – umiejętności organizacyjnych oraz hafciarskich, a także ogromnej wytrwałości. Twórcy wspominali, że pracowali codziennie po 5 godzin. Energii do pracy dodawała im pasja i wielkie zamiłowanie do haftu.

W 2010 r. w salach Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi eksponowany był monumentalny haft ukazujący replikę obrazu Jana Matejki „Bitwa pod Grunwaldem”. Obecnie na premierowej prezentacji udostępniamy wyjątkowy i pięknie wykonany haft, stanowiący replikę kolejnego słynnego dzieła Jana Matejki.
Podziękowania i gratulacje składamy wszystkim autorom.

Kustosz Barbara Bator, kurator wystawy

Autorzy:

Obraz Jana Matejki „Sobieski pod Wiedniem” ukazuje triumfalny moment po zwycięskiej bitwie, w którym król Jan III Sobieski, witany przez dowódców cesarskich, wręcza kanonikowi krakowskiemu Janowi Kazimierzowi Denhoffowi depeszę do papieża Innocentego XI. Ową depeszę rozpoczynała jakże wymowna sentencja – „Venimus, vidimus, Deus vicit” („Przybyliśmy, zobaczyliśmy, Bóg zwyciężył”).

W 1682 r. na terenie dzisiejszej Słowacji wybuchło antyhabsburskie powstanie Emeryka Thökölyego. Poparte zbrojnie przez państwo tureckie, stało się pretekstem do wojny.

W obliczu zagrożenia osmańskiego cesarz Leopold I zawarł z Rzeczpospolitą układ o wzajemnej pomocy militarnej. Porozumienie zakładało wysłanie posiłków wojskowych w przypadku gdyby zagrożony był Wiedeń lub Kraków. Okazało się, że król polski szybko miał okazję wywiązać się ze swoich sojuszniczych zobowiązań. W czerwcu 1683 r. ponad stutysięczna armia turecka pod wodzą wielkiego wezyra Kara Mustafy zaatakowała Cesarstwo. Turcy przystąpili do oblężenia Wiednia 10 lipca. Cesarz, mający zbyt słabą armię, by zapobiec osmańskiej nawale, wezwał na pomoc Jana III Sobieskiego i książąt niemieckich.

Król polski odpowiedział na apel swego sojusznika i na czele 20 tysięcy wojska wyruszył 11 sierpnia z Krakowa z odsieczą. Dnia 3 września w Stettelsdorf odbyła się narada wojenna, gdzie naczelne dowództwo nad armią sprzymierzonych powierzono Janowi III. Podczas tej narady zatwierdzono plan Sobieskiego, który zakładał niespodziewany atak od strony Lasu Wiedeńskiego i zniszczenie sił przeciwnika w walnej bitwie.

Do rozstrzygającego starcia doszło pod murami Wiednia dnia 12 września 1683 r. Decydującą rolę odegrała szarża jazdy polsko-niemieckiej, podczas której najbardziej odznaczyła się polska husaria. Zdobyto bogaty obóz turecki i zepchnięto wojska osmańskie z pola bitwy. Starcie zostało wygrane. Dzięki temu zwycięstwu uchroniono Europę przed państwem tureckim, a w tradycji polskiej Rzeczpospolita stała się tarczą świata chrześcijańskiego. Victoria wiedeńska była jednym z ostatnich wielkich triumfów militarnych w historii I Rzeczpospolitej.

Michał Sierba

Wernisaż wystawy uświetniły grupy rekonstrukcyjne, prelekcje i występ chóru.

Prelekcje o mistrzu Matejce, jego obrazie i samej bitwie pod Wiedniem wygłosili:

• Maria Serafińska-Domańska – kierownik Muzeum Pamiątek po Janie Matejce, krewna artysty
• dr Adam Wójcik – kustosz dyplomowany, pracownik Muzeum Historycznym Miasta Tarnobrzega - Zamek Tarnowskich w Dzikowie
• Michał Sierba – historyk, pracownik Działu Oświaty Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi

Jasnogórski Chór Mieszany im. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski wykonał utwory:

- Bogurodzica
- Gaude mater Polonia
- Marsz wojenny

Grupy rekonstrukcyjne:

• Stowarzyszenie TOTUM AB ALTO z Nowego Wiśnicza
• Stowarzyszenie Pospolite Ruszenie Szlachty Ziemi Krakowskiej z Krakowa
• Stowarzyszenie Grupa Odtwórstwa Historycznego Per Saecula z Nowego Wiśnicza