Centralne Muzeum Włókiennictwa

Grupa PRZEKAZ. Sztuka włókna na Śląsku

Wystawa Jubileuszowa uświetniająca XXV-lecie działalności Grupy Przekaz.

25. lecie działalności artystycznej to jubileusz godny podsumowań. Artyści związani z powstałą w 1991 roku na Śląsku Grupą PRZEKAZ systematycznie przypominają o swojej obecności w krajobrazie sztuki polskiej. Wystawy tkaniny artystycznej to coraz rzadsze zjawisko w galeriach, a i sama forma tkaniny czy raczej sztuki włókna podlega nieustannej ewolucji. Przez wszystkie lata Grupa PRZEKAZ niezmiennie hołduje zasadzie szacunku dla osobowości, indywidualności artystycznej swoich członków. Na wystawach nie pojawiają się wyłącznie tkaniny unikatowe, znalazły również miejsce papiery ręcznie czerpane, przetransponowane fotografie, instalacje czy też akcenty multimedialne. Im większa jest liczba artystów prezentujących swoje działania artystyczne tym bogatszy jest wachlarz działań twórczych. Wystawy aranżowane we wnętrzach galerii z tzw. DUSZĄ jak teatr im. St. I. Witkacego w Zakopanem, "Szyb Wilson" w Katowicach czy "Elektrownia" w Czeladzi to prawdziwe wyzwania scenograficzne. Wystawy w tych niemal magicznych miejscach udowadniają jak wspaniale wpisuje się sztuka współczesna w różne przestrzenie, nawet te z industrialną przeszłością. Grupa PRZEKAZ wciąż ma pomysły na ciąg dalszy swojej działalności. Bez presji, bez ideogramów i sztucznie wymyślanych haseł - projektów czerpiemy radość z tworzenia i prezentowania owoców swojej twórczości odbiorcom polskim i zagranicznym.

Ewa Rosiek Buszko

- - - - -

(...) Autorki ukończyły różne uczelnie, wywodzą się z różnych szkół artystycznych, różnorodność ich doświadczeń jest widoczna w pracach. Od tradycyjnego splotu tkackiego poprzez doświadczenia z wikliną, papierem, eksperymenty z grafiką aż po prezentacje multimedialne. Czerpią z bogatych doświadczeń sztuki 20 wieku (konceptualizm, pop-art., ready mades, Rauschenberg, Oldenburg), nie istnieją ograniczenia formalne, włókno służy wypowiedzi nie wyłącznie lecz równorzędnie z rysunkiem, video, malarstwem. Można zaryzykować twierdzenie, że tkanina śląska wyróżnia się pewnym zatarciem granic wykorzystania poszczególnych technik - włókno traktowane jest służebnie. I w tym rysuje się jej siła. (...)

Sonia Pryszcz-Botor

- - - - -

(...) Produkcja włókiennicza i sztuka włókna mają na Śląsku długą tradycję. Wytwarzanie lnu to przecież początek ery uprzemysłowienia na Śląsku. Tkactwo jako sztuka zaistniało natomiast jako niezależny kierunek dopiero po 1900 r. na Wrocławskiej Akademii Królewskiej. Tkactwo artystyczne rozwijało się wtedy na granicy pomiędzy wzornictwem przemysłowym a nurtami właśnie rozpoczynającego się modernizmu, by osiągnąć wkrótce status niezależności. Max i Else Wislicenus oraz Wanda Bibrowicz to prekursorzy sztuki włókna na Śląsku.

Grupa artystyczna PRZEKAZ została założona w 1991 r. w Katowicach. Twórczość jej artystów nie odnosi się wprost do początków śląskiej sztuki włókna we Wrocławiu. Pomimo to prace grupy nawiązują do tradycji modernistycznych, czy to w użyciu form geometrycznych lub abstrakcyjnych, czy to w odniesieniu do technik tkackich i całościowego traktowania wątku artystycznego. Grupa PRZEKAZ cechuje się wyraźnym wyodrębnieniem indywidualizmu poszczególnych artystów przy jednoczesnym porzuceniu motywów wyłącznie dekoracyjnych. Określenia „materiał” lub „włókno” awansują w interpretacji grupy do roli „materii tworzącej sztukę“. Produkt warsztatu włókienniczego staje się nośnikiem uniwersalnych i artystycznych treści. Bowiem w przypadku prac artystów PRZEKAZu chodzi o sztukę uwolnioną, tworzącą obiekt za pomocą nici, przędzy lub utkanego z nich materiału. Wszyscy artyści pochodzą ze Śląska, chociaż są często absolwentami innych niż śląskie uczelni i obecnie działają nie tylko w regionie, ale i na arenie krajowej i międzynarodowej. Także jako źródło inspiracji Górny Śląsk odgrywa w twórczości artystów PRZEKAZU znaczącą rolę.(...)

Grupa była i jest niezwiązana przynależnością do określonej generacji lub konkretnych osób, lecz ewoluuje w miarę przyjmowania nowych artystów. Zakończenie procesu formowania się grupy  PRZEKAZ nie jest zakładane ani pożądane.  Równocześnie nie chodzi tu o osiągnięcie jakiegoś z góry określonego celu. Ani formy, ani używane materiały nie są poszczególnym artystom narzucone. Niezmienna natomiast jest zasada odniesienia do warsztatu tkacza: z wielu włókien powstaje materiał, jedność, tkanka. Takie spojrzenie otwiera nowe możliwości w wymiarze indywidualnym, a jednocześnie pozwala na wspólne kształtowanie wizerunku grupy. Nieustanny rozwój jest więc tym samym jedynym manifestem grupy i jej najważniejszym wyznacznikiem.

Tożsamość Górnego Śląska nabiera w pracach artystów grupy PRZEKAZ nowego wyrazu. Jednocześnie dzięki zastosowaniu formuły sztuki uniwersalne prawdy zostają odszyfrowane w sposób dostępny dla tych, którzy chcą się na nią otworzyć. Grupa PRZEKAZ ulega przemianom. Górny Śląsk się także zmienia. Artystyczne poszukiwania nowych dróg to jedna z możliwości konfrontacji z tematem przemian strukturalnych w regionie i społeczeństwie. Sztuka twórców PRZEKAZu zaprasza do refleksji na ten temat.

dr Jolanta Rusinowska-Trojca

Tekst z katalogu wystawy grupy „Przekaz” w Oberschlesisches Landesmuseum, Ratingen  2008 r, (Kunst Stoffe)

Na wystawie w Łodzi zaprezentowane zostanie kilkadziesiąt prac następujących artystów:

1.           Ewa Bergel,

2.           Maria Blotko - Kiszka,

3.           Ireneusz Botor,

4.           Renate Domke,

5.           Aleksandra Herisz,

6.           Ewa Jędryk-Czarnota,

7.           Aleksander Olo Kiszka,

8.           Violetta Malczyk-Kotarska,

9.           Grażyna Malinowska-Krakowczyk,

10.         Barbara Nachajska-Brożek,

11.         Aleksandra Polanowska,

12.         Sonia Pryszcz-Botor,

13.         Ewa Rosiek-Buszko,

14.         Dominika Rzychoń,

15.         Hanna Żywicka

Wystawa czynna od 9 października do 7 grudnia 2014 r.