Centralne Muzeum Włókiennictwa

Pamięć utrwalona. Dary i nabytki Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi z lat 2003 - 2014

Koncepcja wystawy zakłada pokazanie najciekawszych poznawczo i artystycznie nabytków muzeum z ostatnich lat, które stanowią początek nowych, bądź rozszerzenie już istniejących kolekcji. Zaprezentowane eksponaty są – z konieczności – tylko niewielką częścią zgromadzonych zbiorów. Ich wyboru dokonali Kustosze odpowiedzialni za poszczególne działy.

Pokazujemy około 600 różnorodnych obiektów, pochodzących ze wszystkich działów kolekcjonerskich muzeum: Biblioteki i Archiwum, Historii Włókiennictwa, Technik Włókienniczych, Tkaniny Artystycznej, Ludowej i Przemysłowej, Działu Odzieży oraz Skansenu Łódzkiej Architektury Drewnianej. Wśród nich znalazło się wiele rzadkich i cennych, będących unikatowymi w polskich zbiorach muzealnych.

Z działu Archiwum pokazane są medale ostatnich edycji Międzynarodowego Triennale Tkaniny w Łodzi oraz zespół rękopisów Krystyny Kondratiuk – założycielki i pierwszej dyrektor naszego muzeum. Z bogatej kolekcji muzealnej biblioteki prezentujemy interesujące obwoluty książek z końca XIX i początku XX wieku oraz ich ciekawsze karty. Niektóre z nich pochodzą z przedwojennych, łódzkich księgozbiorów.

Na wystawie znajdują się też archiwalia związane z kulturą i historią Łodzi oraz rozwojem przemysłu włókienniczego. Do ciekawszych należy zespół projektów i planów Białej Fabryki Ludwika Geyera, w tym niezwykle cenny projekt wschodniego skrzydła z 1886 r., a także kolekcja 2 litografii i 114 fotografii ze zbiorów Jerzego Grohmana – litografie przedstawiają panoramę zakładów Karola Scheiblera z pocz. XX w., natomiast fotografie pochodzą z lat 20. i 30. XX w. i stanowią unikalny zespół dokumentujący budynki, wnętrza hal fabrycznych oraz maszyny w Zjednoczonych Zakładach Włókienniczych K. Scheiblera i L. Grohmana. Uzupełnieniem archiwaliów są maszyny i przyrządy włókiennicze oraz zespoły katalogów i tkanin pozyskanych ze wszystkich znaczących, łódzkich firm włókienniczych, które po 1989 roku uległy likwidacji. Prezentujemy kapy pluszowe, tkaniny żakardowe oraz dywany. Na wystawie znajdują się również projekty autorskie znakomitych łódzkich artystów – projektantów tkanin przemysłowych – m. in. Bolesława Tomaszkiewicza, Haliny Ładanowskiej, Zofii Samoggy, Barbary i Henryka Kubików czy Zofii Rostad.

Obok kolekcji tkanin wytwarzanych w fabrykach włókienniczych prezentujemy ludową twórczość rękodzielniczą – tkaniny i elementy ludowego stroju, m. in. tkaniny wykonane w reaktywowanych technikach tkackich, takich jak „perebora” i „sejpak” oraz kolekcję tkanin podwójnych.

Wśród cennych nabytków kolekcji tkaniny zabytkowej pokazujemy barokową mitrę (infułę) z pasami biskupimi, której zakup był możliwy dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dotacji celowej Miasta Łódź. Prezentujemy również pas XVIII – wieczny po Benedykcie Dybowskim oraz XIX – wieczny z ornamentyką symboliczną, zespół żakardów ładowskich, przed i powojennych oraz kilimów – ze słynnej pracowni w Oknie (XIX w.) oraz z okresu kilimowej mody (20–lecia międzywojennego). Możemy pochwalić się tkaninami wzorzystymi z XVII-XX w. Prezentujemy też szale kaszmirskie i kaszmirowe (XIX-w.), wykonane w Kaszmirze oraz bardzo rzadki wykonany techniką gobelinową.
W kolekcji współczesnej tkaniny artystycznej znajdują się przykłady tkanin unikatowych prezentowanych i nagradzanych podczas kolejnych edycji Międzynarodowego Triennale Tkaniny w Łodzi i na wystawach mu towarzyszących - Ogólnopolskiej Wystawie Tkaniny Unikatowej i Ogólnopolskiej Wystawie Miniatury Tkackiej. Są to prace wybitnych twórców zagranicznych (Petera Horna, Annie Vriezen), jak i zaliczanych do światowej czołówki twórców polskich, m. in. Włodzimierza Cygana, Jolanty Rudzkiej-Habisiak, Andrzeja Rajcha czy Konrada Zycha. Uzupełnieniem prezentacji tkanin jest dokumentacja projektowa znanych artystów – zespoły projektanckie po Zygmuncie Sutym, projekty dywanów Stefana Gałkowskiego, prace graficzne z l. 60. XX w. Adeli Szwai i Teresy Byszewskiej. W formie filmu udostępniamy unikalny zespół materiałów dotyczących historycznych już plenerów Tkackich ART – STILON, organizowanych w l. 1977-2005 w Lubniewicach przez Romanę Szymańską-Plęskowską i Biuro Wystaw Artystycznych w Gorzowie Wielkopolskim.

Osobnym tematem wystawienniczym jest moda kobieca i męska, od II poł. XIX w. po czasy współczesne. Zaprezentowane są: odzież codzienna, stroje wieczorowe, ubiory plażowe, bielizna oraz rozmaite akcesoria stroju. Na wystawie znajdują się ubiory, które zdążyły już odejść w zapomnienie, jak matinka, mufka czy futro do sań, zwane „dachą”, a także elementy odzieży kojarzące się z elegancją i luksusem, jak czółenka ze skóry węża czy pelerynka z futra norek. Obok siebie pojawiają się ubiory znanych światowych marek (Chanel, Versace, Prada), a także polskich firm (m.in. Telimeny, Wólczanki, Monnari) i projektantów (m. in. Yulii Babich, Zygmunta Łukasiewicza, Arkadiusza Taraski). Odzieżowa konfekcja z minionych dziesięcioleci sąsiaduje z ubiorami unikatowymi autorstwa artystów -plastyków i z eleganckimi wyrobami rzemieślniczymi.
Zbiory Skansenu Łódzkiej Architektury Drewnianej reprezentowane są przez płócienne makatki z wyhaftowanymi scenkami rodzajowymi i rymowanymi sentencjami.

Poprzez szeroki zakres tematyczny zamierzamy dotrzeć do jak największego grona odbiorców. Z uwagi na fakt, iż zdecydowana większość zgromadzonych w ostatnich latach przez muzeum zbiorów pochodzi z darów osób prywatnych, wystawa będzie ukłonem w stronę darczyńców, rodzajem podziękowania, podkreślenia, jak wiele osób szczodrze nas obdarowało.

W latach 2003 - 2014 zbiory muzeum powiększyły się o 5638 pozycji inwentarzowych, z czego 3622 pozycje to dary osób prywatnych, a 1615 to niedpłatne przekazy różnych instytucji. Ofiarowane obiekty występowały pojedynczo, w zespołach, w kolekcjach fabrycznych lub autorskich. Dzięki nim nasze, muzealne kolekcje zyskały cenne uzupełnienia, za co Szanownym Darczyńcom najgoręcej dziękujemy.

Opracowała st. kustosz Lidia Zganiacz
kurator wystawy

Wernisaż wystawy odbył się w ramach "Inauguracji sezonu kulturalnego 2015/2016".

Wystawa objęta patronatem honorowym Wojewody Łódzkiego i Prezydenta Miasta Łodzi.