O skansenie
Kościół z Nowosolnej
Drewniany kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli został przeniesiony na teren skansenu z Nowosolnej, włączonej w roku 1988 w granice administracyjne Łodzi. Wcześniej Nowosolna była wsią, którą w latach 1801-1803 zbudowali koloniści niemieccy, przybyli w większości z miejscowości Sulzfeld w Badenii-Wirtenbergii. Stąd nazwa: Neu-Sulzfeld, czyli Nowosolna. Zakładano ją we-dług bardzo oryginalnego zamysłu przestrzennego - na planie ośmioramiennej gwiazdy. Układ ośmiu zbiegających się w jednym punkcie ulic zachował się do tej pory.
Osadnicy byli wyznania luterańskiego (w znacznej części Bracia Morawscy) i niemal od początku dążyli do utworzenia własnej parafii. Udało się to dopiero w roku 1838. Wiele lat wcześniej - w 1811 r. - powstał sygnowany przez Sylwestra Szpilowskiego projekt drewnianego kościoła parafialnego. Budowę, po wielu perypetiach, zrealizowano w latach 1846-48 i to z dużymi zmianami w stosunku do projektu. Powstała jednonawowa budowla na planie prostokąta, z wydzielonym przedsionkiem i galeriami wspartymi na drewnianych podporach. Podstawowym materiałem, wykorzystanym przy budowie (poza podmurówką i murowana fasadą), było drewno modrzewiowe.
Do końca II wojny światowej świątynia służyła jako kościół parafialny ewangelickiej społeczności Nowosolnej, której członkowie w przeważającej części utożsamiali się z narodowością niemiecką. Z czasów parafii luterańskiej możemy zobaczyć we wnętrzu świątyni część ołtarza (ciemną skrzynię ołtarzową ze złoceniami), prospekt organowy, żyrandol, blaszane epitafium.
Po 1945 roku dotychczasowi mieszkańcy Nowosolnej opuścili Polskę. Budynek kościoła przejęła w 1947 r. pa-rafia katolicka i na użytek swojej liturgii poczyniła w nim zmiany. Skrócono empory, wstawiono nowy ołtarz i ambonę, konfesjonały. Na ściance oddzielającej nawę od zakrystii powstały w 1968 r. malowidła autorstwa Mieczysława Saara i Józefa Wasiołka. Obaj malarze wykonali także na fasadzie polichromię, przedstawiającą św. Andrzeja Bobolę, patrona kościoła. Na teren Skansenu Łódzkiej Architektury Drewnianej budynek został translokowany w latach 2006-2008 z zachowaniem 90% oryginalnej substancji zabytkowej. Obecnie w kościele odbywają się uroczystości ślubne, a jego doskonała akustyka wykorzystywana jest podczas koncertów muzycznych.
Agnieszka Szygendowska